SÖYLENMESI GEREKENLER?

 SÖYLENMESI GEREKENLER.

Akademinin içinde bulundugu hal gerçekten de çok zor. Bir akademisyenin aylar alan bir çalismasi akademik dergilerde yayinlandiktan sonra sadece o konu ile ilgilenen bir avuç akademisyen tarafindan okunmakta. Buna belki okuma demek bile yanlis, zira yeni yayin yapmak üzere bu çalismayi seçici olarak okunmasi gerçek bir okuma sayilamaz. Hal böyle olunca da emek verilen güzel bir çalisma kimseye ulasmamaktadir. Akademinin bir diger sorunu da genis kitleleri ilgilendiren herhangi bir konuda, ne kadar çaba sarf etse de maalesef dikkat çekmeyi basaramamakta.

Fakat herhangi bir ildeki herhangi bir yerel yöneticinin agzindan dökülen her bir cümle ne kadar bos olsa da kamuoyu tarafindan büyük bir dikkatle ve özenle dinlenmektedir. Bunun böyle oldugunu sanirim herkes dogrulayacaktir.

Malatya ilinde dogan ve bu kente bir seyler katmak isteyen bendeniz de bu durumdan oldukça muzdarip oldugumu ifade edebilirim. Malatya’nin ekonomik, sosyal ve çevresel faktörleri ile sürdürülebilir kentlesmenin temel dayanaklari arasinda iliski kuran bir arastirma yaparak kentin kendi kendine yeterligi, yasam kalitesi ve degisen üretim kaliplari baglaminda degerlendirmeler yapilan bir arastirmayi 2021 yilinda yayinladim. Önemli bir is yaptigimi, dogup büyüdügüm kentime iliskin önemli katkilar sunabilecek tahliller yaptigimi düsündügümden çok heyecanliydim. Birkaç yakin dostuma, arkadasima bu metni gönderdim fakat onun disinda bu iki kapak arasina sikisip kaldi.  Merak edenler için makalenin basligini buradan paylasayim. “Kentsel Gelisim Sürecini Etkileyen Faktörler Baglaminda Malatya’nin Sürdürülebilir Kentsel Gelisimine Yönelik Degerlendirmeler” (Merak edenler için Link https://dergipark.org.tr/en/pub/farabi/issue/65262/963958)

Bu çalismada Malatya birçok parametre baglaminda ele alinmis ve kentsel gelisim sürecinin ne yönde ve nasil sekillenebilecegi üzerinde degerlendirmeler yapilmistir. Bu çalismada yer alan bazi tespitleri özet olarak paylasmak istiyorum. 

Malatya’nin aktif fay sistemlerinden Dogu Anadolu Fay hattinda yer almasi nedeniyle Malatya ve çevresinin depremselligini artirmakta ve kentin gelisiminde olumsuz bir psikolojik etki birakmaktadir. Zira tarihsel kayitlara göre Dogu Anadolu Fayi boyunca 6.7 ile 7.8 büyüklügü arasinda degisen çok sayida depremin meydana geldigi ve yikici sonuçlarin ortaya çiktigi bilinmektedir. Bu nedenle kentin gelisim yönünün fay hatlarindan uzaklasilarak belirlenmesi kentin gelecegi açisindan oldukça önemlidir. 

Malatya ekonomik gelismislik açisindan bölgenin en önemli ili olmasinin yaninda sanayi üretimi ile öne çikmaktadir. Sanayi üretiminin sinirlayici etkenleri dogal servet kaynaklaridir ve bu kaynaklar sinirlidir. Dolayisiyla bu servetin korunmasi gereklidir. Fakat Malatya’da su rezervlerinin, topragin, biyolojik çesitliligin korunmasi, yenilenemez enerji kaynaklarinin kullaniminin azaltilmasi yönünde yeterli bir çabanin harcandigi söylenemez. Sürdürülebilir kentlesme için yenilenebilir enerji kaynaklarinin yegâne seçenek oldugu bilinmelidir. Malatya tarimsal üretimde Kayisi basta olmak üzere meyve çesitliligi olan bir üretim yapisina sahiptir. Bu yapisiyla yas meyve ve kurutulmus meyvede ülkenin önemli illeri arasina girebilecek potansiyeli bulunmakta fakat basta kayisi olmak üzere Malatya bu avantajini hem ülke ölçeginde hem de uluslararasi ölçekte kaybetmek üzeredir. Tarimsal üretimde sürdürülebilirligin saglanmasi bir yandan iklim kosullarindan en az etkilenen üretim tarzinin yerlestirilmesi öte yandan Pazar imkânlarinin genisletilmesiyle mümkündür. Fakat bu konu üniversitenin ve Malatya Ticaret Borsasinin çalismalari disinda bir çabanin bulunmadigi ifade edilebilir.

Turizm sektöründe de pastadan pay kapmak isteyen Malatya son 10-15 yillik süreç içerisinde gerek tarihi yapilari ayaga kaldirmak gerekse dogal güzelliklerin bilinirligini artirmak yönünde birtakim çabalar içerisine girmis ayrica ildeki yatak kapasiteleri önemli oranda artirilmistir. Ildeki turizm potansiyelini açiga çikarmak adina yapilanlar arasinda Levent Vadisinin canlandirilmasi, Aslantepe höyügünün bilinirliginin artirilmasi, Silahtar Mustafa Pasa Kervansarayinin ve Ulu caminin restorasyonu ve benzer yatirimlar öne çikmaktadir. Fakat bu çabalarin sürdürülebilir bir turizm geliri saglamasi yerel yönetimlerin aktif roller üstlenmesine baglidir. Oysa Malatya da ortaya çikan eserlerin büyük kisminin merkezi idare ve Vakiflar Bölge Müdürlügü çabalari ile olusturuldugu görülmektedir. 2014 yili Mahalli idare seçimlerinden sonra Büyüksehir Belediyesi olan Malatya ilinde KUDEP‟in( Koruma Uygulama Denetim Bürosu) 2018 yilina kadar kurulamamis olmasi kurulduktan sonra dahi aktif çalistirilmamasi kentin sürdürülebilir bir turizm yapilanmasina kavusamayacaginin bir göstergesidir. 

Malatya kenti Ekonomik, Çevresel ve Sosyal faktörlerin kesisimi baglaminda ele alindiginda ise Çevresel ve sosyal uyumun ortaya çikardigi yasanabilir kentler ve mutlu insanlar siralamasinda Türkiye ortalamasinin altinda fakat ortalamaya yakin bir konumda oldugu görülmektedir. Çevresel ve ekonomik boyutun kesisimi olarak ortaya çikan yenilenebilir enerji kullaniminda yetersiz kaldigi kent içi ulasimda trafik yogunlugu gibi olumsuzluklara çözüm üretemedigi, sosyal ve ekonomik boyutun kesisimi olan adil kent yaklasiminda ise arazi kullanimi, imar planlamasi ve kentsel dönüsümde adil olunamadigi, paylasimci kent mekanizmasinin ise tam olarak yerlestiremedigi görülmektedir.

Malatya bütün bu olumsuzluklari vizyoner bakis açisina sahip yerel idareciler ile rahatlikla asabilecek, dinamikleri olan bir kenttir. Yeter ki yanlis yaptiginda “keske” yapmasaydim daha dogrusunu nasil yapabilirim diyebilen zihniyetlerin sorumluluk üstlenmesi.