Insan denen varlik, dünya üzerinde var olmaya basladigi dönemden beri, sürekli olarak bir arayis içerisinde ve çevresindeki her seye müdahale ederek degistirip dönüstürüyor. Insanin, doga üzerindeki bu arayislari ve girisimleri içinde yasadigi dünyayi oldukça zorladi. Küresel isinma, çevre kirliligi, kuraklik, gida krizleri vs. bugünün dünyasinda siklikla karsilasilan problemler. Bu problemlerin tamami insanlarin doga üzerindeki denemelerinin bir sonucu olarak ortaya çikti. Aktif bir canli olarak insan, içinde bulundugu çevrede aslinda yasadigi dünyada kendisi disindaki her seyi etkiliyor, “maksimum fayda” için her yolu deniyor. Bu “maksimum fayda” arayislari sanayi devrimi çok önemli bir asamayi geçerken, sonrasinda ise dijital devrim ya da internet devrimi ile bir baska hatta bambaska bir noktaya dogru ilerliyor.
Bu güne kadar kendisi disindaki her seyi kullanmaya çalisan ve dogal yapisina müdahale eden insan, gelinen noktada artik dogal yapisini degistirmek için yönünü kendisine çevirmis durumda. Internet teknolojisinde yasanan gelismeler ve yapay zeka teknolojisi bu arayislari çok ileri bir noktaya tasindi. “ Insanüstü yasam süresi, Insanüstü zekâ, Insanüstü saglik kalitesi” amaci ile yeni çagda yeni bir insan üretme arayisi aslinda yeni degil 1950’lerin sonundan itibaren konusulan kavramlar, bugünün dünyasinda ise daha yüksek sesle ifade edilmeye baslandi. Transhumanizm ya da posthumanizm (bu kavramlar ile paralel olarak fütirizm kavramida düsünülebilir) kavramlari ile tanimlanmaya çalisilan bu yeni arayisin tedirgin edici yani belki de üç temel amaci ifade ederken kullanilan “insanüstü” kelimesinde gizlidir. Insanüstü ile kast edilen sey tanimlanirken insanin yasam konforunu arttirmaya yönelik gibi görünüyor olsa da bir taraftan organik bir yapidan mekanik bir yapiya geçisinde önünü açilmis olacak. Bu yeni çagda üretilmek istenen “insanüstü insanin” gerçekte nasil bir sey olacagi ya da buna kimin/kimlerin karar verecegi sorulari son derece önemli.
Çünkü mekaniklesen bir yapiyi kontrol etmek daha kolay olacagi gibi bu gücü elinde bulunduracak kisilerin/yapilarin tamamen iyi niyetle bu girisimleri sürdürecegini düsünmek galiba büyük bir saflik olur. Posthumanist dönemde üretilecek bu yeni insanlarin birçok ihtiyaci yapay zeka teknolojisinin ortaya çikardigi imkanlarla farkli sekillerde karsilanmaya baslayacak. Saglik teknolojisinde yasanacak gelismeler hastalik, tedavi gibi süreçlerde insanliga yeni umutlar açacagi gibi yasam süresini uzatmak ve zekayi arttirmanin neler getirecegi konusu ise tamamen belirsiz bir durum. Bunlarin yaninda cinsiyet/cinsellik konusunda ortaya çikacak durumlar, inanç boyutuna yansimalari ise bugünün insani açisindan oldukça farkli durumlara gebe gibi görünüyor.
Bu yeni çaga geçis süreci ve insanüstü insan arayislari fazlasi ile gri bir alan gibi görünse de aslinda dünyanin belirli merkezlerinde uzun süredir düzenli çalisilan bir konu. Zihinsel olarak dijitalizm, posthumanizim, transhumanizm gibi kavramlar önümüzdeki yillarda daha fazla konusulacak fakat birileri bu konuyu sadece konusurken birleri ise bu süreci kontrol edecek. Peki birey/toplum/ülke olarak bu sürecin neresinde duruyoruz veya olacagiz?
Not: Bu yazi 01.02.2021 tarihinde hertaraf. com. sitesinden eszamanli yayinlanmaktadir.
